Wydawca treści Wydawca treści

Ochrona lasu

12.05.2022 | Sylwester Lisek

Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.

Zagrożenia w lesie dzielimy na trzy grupy:

  • biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne);
  • abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury);
  • antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).

Przeczytaj więcej o ochronie lasu

Lasy Nadleśnictwa Poddębice, podobnie jak większość lasów w Polsce, podlegają znacznym zagrożeniom ze strony czynników abiotycznych, biologicznych i antropogenicznych. Przyczyny tego stanu są wielorakie, do najważniejszych z nich należą:
1. Ogromna przewaga gatunków iglastych, głównie sosny (>85 % powierzchni leśnej nadleśnictwa) w składzie gatunkowym drzewostanów. Dominacja monokultur sosnowych, często na dużych obszarach jednowiekowych, sprzyja rozwojowi szkodliwych owadów (dysponują one w takich zbiorowiskach roślinnych ułatwionym dostępem do bazy żerowej) oraz powstawaniu i rozprzestrzenianiu się chorób grzybowych. Stan taki ułatwia również powstawanie i rozprzestrzenianie się pożarów oraz sprzyja wyrządzaniu dotkliwych szkód przez gwałtowne wiatry i okiść. 
2. Bliskość dużej aglomeracji łódzkiej oddziałującej negatywnie poprzez wzmożoną presję na lasy ze strony żywiołowo rozwijającej się rekreacji i turystyki.
3. Specyficzne warunki klimatyczne, cechujące się dużą zmiennością układów czynników meteorologicznych oraz częste zakłócenia przebiegu pór roku, powodują zaburzenia w rozwoju drzew i drzewostanów oraz naruszają związki zachodzących między szkodnikami i ich naturalnymi wrogami.
 
Zagrożenia biotyczne
Zagrożenia ze strony szkodników pierwotnych w ciągu minionego XXX-lecia na terenie nadleśnictwa miało niekiedy charakter klęskowy. Na poparcie tego stwierdzenia można przytoczyć następujące dane: 
  • w 1988 roku miała miejsce gradacja borecznika sosnowca w leśnictwie Księże Młyny, zwalczaniem chemicznym objęto 700 ha. Zabieg na tej samej powierzchni powtórzono w 1991 roku.
  • W latach 1991-1992 roku kolejna gradacja borecznika sosnowca miała miejsce w leśnictwach Rożdżały, Kamionacz i Reduchów. Zwalczaniem chemicznym objęto najpierw 1000 ha, a w 1992 – 2000 ha.
  • W 1992 roku zagrożenie również od borecznika wykazano w leśnictwie Napoleonów. Opryskano 220 ha.
  • W 1997 roku borecznik pojawił się w leśnictwie Kamionacz. Zwalczanie objęło 1049 ha.
  • Przez piętnaście lat w nadleśnictwie nie wykonywano oprysków samolotowych. Dopiero w latach 2012 – 2013 brudnica mniszka i barczatka sosnówka zaatakowały 1800 ha w leśnictwach Kamionacz i Reduchów. Oprysk tej powierzchni wykonano w 2013 roku.
  • W latach 2018-2019 na terenie l-ctw Księże Młyny, Rożdżały, Kamionacz i Reduchów wystąpiła gradacja brudnicy mniszki i strzygonii choinówki. Oprysk na powierzchni 4982 ha wykonano w 2019 r.
Zagrożenia abiotyczne
Spośród czynników abiotycznych, największe szkody w lasach nadleśnictwa powoduje: 
  • ogień 
  • woda 
  • wiatr 
  • śnieg
W latach ubiegłych istotne szkody w lasach nadleśnictwa, wywołała susza jaka wystąpiła w okresie od 1990 do 1994 roku. Związane z nią bezpośrednio obniżenie wód gruntowych spowodowało wyginięcie wielu młodych i osłabienie starszych drzew, które następnie stały się bardziej podatne na choroby grzybowe i ataki szkodliwych owadów. Obecnie obserwujemy zjawisko odwrotne. Lata dwutysięczne były bardzo wilgotne i spowodowało to podtopienie dużych obszarów leśnych. Stagnacja wody w tych miejscach była na tyle długa, że spowodowała istotne osłabienie drzew. Szczególnie rok 2010 i wiosenno - letnie opady spowodowały długotrwałe podtopienia niżej położonych drzewostanów. Wyraźną zmianę miejscowych stosunków wodnych przyniosło również wybudowanie zbiornika retencyjnego Jeziorsko. Aktualnie, w 2010 roku, także mamy przykład niesprzyjającej pogody. Ciepła zima, bez śniegu, oraz sucha wiosna nie zapowiadają jak na razie sprzyjającego roku.
Co kilka lat w lasach nadleśnictwa istotne szkody wyrządzają gwałtowne wiatry. Powstałe w wyniku ich działania wiatrołomy (złamane części drzew) i wiatrowały (wywrócone całe drzewa) zostają usunięte jak najszybciej, by nie stały się bazą rozwojową szkodników owadzich.
 
Zagrożenia antropogeniczne
Niegdyś głównymi zagrożeniami "odczłowieczymi" były przede wszystkim zanieczyszczenia przemysłowe. Jednak badania prowadzone przez WIOŚ w Łodzi, pozwalają ocenić jako dobrą jakość powietrza w zasięgu Nadleśnictwa Poddębice. 
Obecnie największym problemem, z którym boryka się nadleśnictwo jest ciągłe, permanentne zaśmiecanie lasu. Sprawa dotyczy nie tylko własności państwowej ale również i prywatnej. Wiosenne topnienie śniegów odsłania ubiegłoroczne pozostałości bytności ludzi w lesie. Niezależnie od prowadzonych akcji informacyjnych, pouczeń czy wystawianych mandatów ludzie nadal śmiecą. 
 
Nadleśnictwo zaliczone zostało do I kategorii zagrożenia pożarowego. Kompleksy leśne są szczególnie podatne na zagrożenie pożarowe ze względu na:
• przeważający udział sosny - powyżej 80% w składzie gatunkowym, 
• przeważający udział siedlisk borowych - powyżej 50 %, 
• dużą ilość ciągów komunikacyjnych, 
• duże rozdrobnienie kompleksów leśnych.
W okresie zagrożenia pożarowego w siedzibie nadleśnictwa funkcjonuje Punkt Alarmowo - Dyspozycyjny (tzw. PAD), którego zadaniem jest obsługa dwóch kamer służących do obserwacji terenów leśnych w celu wykrycia pożarów. Drugim zadaniem jest koordynacja działań ratowniczych – przekazywanie meldunków o pożarach i alarmowanie straży pożarnej. Telefon alarmowy PAD - (43) 678 88 23, tel. kom. 538 196 959